ქართული მითოლოგია — ძველი ქართული მითებისა და ისტორიების ნაკრები, რომლებიც ძველ ქართულ ღმერთებს -ხვთისშვილებსა და გმირებს, ასევე სამყაროს მოწყობას ეხება. თანამედროვე მკვლევარები ამ მითებს იყენებენ ძველი საქართველოს რელიგიური და პოლიტიკური ინსტიტუტების შესასწავლად, ასევე თვით ამ მითების შექმნის ბუნების გამოსაკვლევად. ქართული მითოლოგია მეტწილად წარმოდგენილია ზეპირსიტყვიერი ფორმით და მისი მეცნიერული დოკუმენტირება საკმაოდ გვიან დაიწყო (19-20 საუკუნე), თუმცა სხვადასხვა წყაროებზე დაყრდნობით შესაძლებელია გარკვეული დოკუმენტური მასალის მოძიება, რაც საშუალებას გვაძლევს უფრო სიღრმისეულად დავინახოთ ქართული მითოლოგიური სამყარო მისი სპეციფიური და მკაფიოდ ინფივიდუალური სახით. ქართულ მითებში ახსნილია სამყაროს დასაბამი და სხვადასხვა ღმერთების, ქალღმერთების, გმირებისა თუ მითიური ქმნილებების ცხოვრებისა და თავგადასავლების დეტალები. ეს ამბები თავდაპირველად ზეპირსიტყვიერად ვრცელდებოდა ზეპირ-პოეტური ტრადიციით, თუმცა ამჟამად ქართული მითები ძირითადად ქართული ზღაპრებიდან თუ სხვა ლიტერატურიდან არის ცნობილი.
გიორგი — ქართულ მითოლოგიაში წმინდა გიორგისთან (ქრისტიანობის გავრცელების შემდეგ) იდენტიფიცირებული პერსონაჟი. რიგ მკვლევართა აზრით, გიორგის სახელი, ისევე როგორც მასთან დაკავშირებულ მოტივთა და სიუჟეტთა უმეტესობა, ქრისტიანობამდელი წარმოშობისაა. გიორგის ხალხურმა კულტმა თავის თავში გააერთიანა სხვადასხვა ძველი წარმოდგენა, რომელთა თანახმადაც იგი არის გარეულ ცხოველებზე მონადირე, მიწათმოქმედების მფარველი, ზეციური ცეცხლის და ჭექა- ქუხილის მბრძანებელი. მოტივმა ღვთაება-მხედარზე, მონადირეზე, რომელიც თავისი ყოველწლიური სიკვდილით და აღდგომით განასახიერებდა ბუნების ყოველწლიურ კვდომას და აღორძინებას, უკვე ქრისტიანულ ეპოქაში ტრანსფორმაცია განიცადა ლეგენდად წმინდა გიორგის წამებაზე. ამ ლეგენდის თანახმად, გიორგის სხეული ღმერთმა 360 ნაწილად დაყო და იმ ადგილებში, სადაც ისინი იქნა გაბნეული, აშენდა ტაძრები. მრავალ ისტორიულ წყაროში (კათოლიკე მისიონერების და რუსი ელჩების ჩანაწერები, ქართველ ისტორიკოსთა თხზულებები) დაფიქსირებულია წარმოდგენა სამსხვერპლო ცხოველთა შესახებ, რომლებიც თითქოს თავისი ნებით მიდიან დასაკლავად გიორგისადმი მიძღვნილ ტაძრებში; თავდაპირველად ირემი მოდიოდა, მაგრამ მას შემდეგ, რაც ქალებმა წაბილწეს იგი, გასინჯეს რა მისი სამსხვერპლო ხორცი, გიორგიმ ირემი ხარით შეცვალა. ამ სიუჟეტში ასახულია უძველესი მითოლოგიური წარმოდგენების ტრანსფორმაცია - ველური ბუნების სულის გარდაქმნა კულტურული მეურნეობის (მესაქონლეობის) მფარველად. ქრისტიანული წმინდა გიორგის კულტის გავრცელების შემდეგ ამ უკანასკნელთან იგივდებოდა მრავალი ძველი ღვთაება - ჯარგი, ჯგრაგი (სვანებთან), ჯეგე (მეგრელებთან), ქართველ მთიელთა ლოკალური ღვთაებები (ჯვარი).
"წმინდა გიორგი" , უფრო სრულიად კი " წმინდა გიორგი ძველ ქართულ მწერლობაში" მიზნად ისახავს ნაწილობრივ მაინც დააკმაყოფილოს თანამედროვე ქართველი მკითხველის სულიერი მოთხოვნილება-გაიცნოს ჩვენი მდიდარი და უძველესი ქრისტიანული კულტურული მემკვიდრეობა, რაც ჩვენს არც თუ შორეულ წარსულში შეუძლებელი იყო გარკვეული მიზეზების გამო.
თეთრ ცხენზე ამხედრებული წმინდა გიორგი, სიმართლისა და გამარჯვების სიმბოლო, ქართველი კაცის სანუკვარი იდეალების გამოხატულებად იქცა. ამიტომ არის მოფენილი საქართველოს ყველა კუთხე წმ.გიორგის სახელზე აშენებული რამდენიმე ასეული ეკლესია-ტაძრით , რომელთა კედლებს ამშვენებენ მისი ცხოვრებისა და სასწაულების გამომსახველი უძველესი ფრესკები, ოქრო-ვერცხლით მოჭედილი მისი ხატები და უნიკალური ჯვრები. ამიტომ არის, რომ უძველესი დროიდან დაწყებული სულ ბოლო ხანებამდე გრძელდებოდა წმ. გიორგისადმი მიძღვნილი ლიტერატურული ძეგლების შექმნა. ქართულად ნათარგმნია სხვადასხვა პერიოდში შექმნილი გიორგის ოთხი " წამება" , სამი შესხმა, შვიდი საგალობელი და სასწაულების რამდენიმე ციკლი. გარდა ამისა, თვით ქართველებსაც შეუქმნიათ წმ.გიორგის შესახებ ორიგინალური პროზაული და პოეტური თხზულებები, რომელთა რიცხვი ერთ ათეულს შეადგენს.
ძველ საქართველოში წმინდა გიორგის კულტის უდიდესი პოპულარობისა და თაყვანისცემის ყველაზე ნათელი დასტური ის თხზულებებია , რომლებიც ქართველ მწერლებს მიუძღვნიათ მისთვის. ცხადია, ყველა მათგანი არც ერთნაირი ღირსებისაა და არც ორიგინალობის თუმცა თითოეული მათგანი მნიშვნელოვანი ფყრცელია და მათი გაცნობა ფართო წრისთვის აუცილებელია. საქართველოში
წმ.გიორგიზე შექმნილი ყველა თქმულება, ლეგენდა, ლექსი თუ პოემა ბიზანტიური მწერლობიდან გადმოთარგმნილ თხზულებებს ემყარება. ეს ნაწარმოებები უმეტსად საეკლესიო შინაარსისაა და შექმნილია სასულიერო პირების მიერ.
წმ.გიორგის კულტი ფართოდაა წარმოდგენილი ძველი მწერლობის კიდევ ერთ დარგში- ჰიმნოგრაფიულ მწერლობაში. საგალობლების რიცხვი ბიზანტიურ მწერლობაში ცამეტია, ხოლო ქართულად ნათარგმნია შვიდი და შექმნილია ერთი იოანე მინჩხის მიერ.
Posted by lela 3:02 0 коммент.
ლეგენდა
ლეგენდის თანახმად, გიორგის სხეული ღმერთმა 360 ნაწილად დაყო და იმ ადგილებში, სადაც ისინი იქნა გაბნეული, აშენდა ტაძრები. მრავალ ისტორიულ წყაროში (კათოლიკე მისიონერების და რუსი ელჩების ჩანაწერები, ქართველ ისტორიკოსთა თხზულებები) დაფიქსირებულია წარმოდგენა სამსხვერპლო ცხოველთა შესახებ, რომლებიც თითქოს თავისი ნებით მიდიან დასაკლავად გიორგისადმი მიძღვნილ ტაძრებში; თავდაპირველად ირემი მოდიოდა, მაგრამ მას შემდეგ, რაც ქალებმა წაბილწეს იგი, გასინჯეს რა მისი სამსხვერპლო ხორცი, გიორგიმ ირემი ხარით შეცვალა. ამ სიუჟეტში ასახულია უძველესი მითოლოგიური წარმოდგენების ტრანსფორმაცია - ველური ბუნების სულის გარდაქმნა კულტურული მეურნეობის (მესაქონლეობის) მფარველად.